Archeologische vondsten in Wachtebeke

De Wachtebeekse Zonnewijzer

Onder het Dr. Jules Persynplein

Toen Aquafin rioleringswerken aankondigde op het Dr. Jules Persynplein in Wachtebeke, was de verwachting om archeologische resten aan te treffen bijzonder groot. Tot een veertigtal jaar geleden was het namelijk de plek waar het kasteelken Maelstede stond. Tijdens het vooronderzoek in 2011 en de daaropvolgende archeologische opgraving in 2012 kwamen niet alleen de resten van dat kasteelken, maar ook van voorgangers aan het licht.

Overzicht van de 17^e-18^e eeuwse fase van het kasteelken (BAAC Vlaanderen), links bevindt zich de bibliotheek en het cultuurhuis.

Op de kaart van Ferraris is een gebouw te zien (het kasteel van Maelstede), omringd door een rechthoekige gracht (1771-1778; www.geopunt.be).

Ivoren tijdmeter

Archeologen vonden in de vulling van één van de afvoerkanalen een opmerkelijk object: een ivoren zonnewijzer. Door jarenlang van lucht en licht te zijn afgesloten, is de wijzer uitzonderlijk goed bewaard. De ouderdom van dit object loopt samen met de oprichting van het uiteindelijke kasteelken in de 17^e eeuw.

Aan de binnenzijde is de naam van de maker aangebracht: een zekere Hans Milner. Hij behoorde tot een familie uit Nürnberg Duitsland, die faam maakte in de loop van de 17^e eeuw in het maken van zonnewijzers. Op de achterzijde is een merkteken aangebracht in de vorm van een hoefijzer.

Tekening van de zonnewijzer (BAAC Vlaanderen).

tekst: Lien Lombaert, erfgoedconsulent provincie Oost-Vlaanderen

De tekst is gebaseerd op: Demoen D., Vanden Borre J., Van Remoorter O. & De Cleer S., 2014. Archeologische opgraving Wachtebeke – Persynplein, BAAC Vlaanderen Rapport.

Van grote ontdekking tot alledaagse object

Deze zonnewijzer illustreert de manier waarop technische ontdekkingen hun weg vonden naar het bestaan van alledag. De 16^e eeuw betekende voor Europa een tijd van ontdekkingen, zowel van de wereld als van de werking der natuur. Zeevaarders brachten een groot deel van de wereld in kaart die vóór die tijd nauwelijks bekend was. Hun ontdekkingslust werd ondersteund door nieuwe uitvindingen of verbeteringen van oude. Het bepalen van de juiste koers en de juiste tijd was van levensbelang op zee. De verbeteringen op dit gebied werden al snel overgenomen op het land.

De Wachtebeekse tijdmeter is van het type poolstijlzonnewijzer. Als de wijzerplaat plat op de grond ligt, ontstaat er een horizontale zonnewijzer. Als die verticaal staat of hangt en gericht naar het zuiden, heb je een verticale zonnewijzer. Deze zonnewijzer combineert zowel het horizontale als het verticale type. De poolstijl of de schaduwgever moet evenwijdig blijven met de aardas en staat dus schuin, onder een hoek die overeenkomt met de breedtegraad van de plek op aarde waar je de zonnewijzer wil gebruiken. Dat is bij ons 51°.

Foto’s www.dezonnewijzerkring.nl